Als eigenaresse van boekhandel de Koperen Tuin in Goes is Manda Heddema al jaren een bekend gezicht op Zuid-Beveland. Nu ze maandelijks te zien is op de Nederlandse televisie, wordt ze ook elders op straat herkend.

door Rachel van Westen

Afgelopen zomer kreeg Manda een telefoontje van De Wereld Draait Door. Het kwam volslagen onverwacht en enkele maanden later lijkt ze er nog steeds verbaasd over. “Er werd me gevraagd of ik auditie wilde doen als lid van het boekenpanel in hun programma. Onder het motto ‘Dan maak je dat ook eens mee’, besloot ik het te doen, maar het voelde voor mij meer een beetje als een grap”, geeft ze toe. “Ik moest zelf een boek uitkiezen waarover ik een pitch kon houden en ze zouden me een manuscript sturen dat nog niet gepubliceerd was, om te kijken in hoeverre ik in staat ben om een eigen mening te vormen.”

Na de auditie werd er tegen haar gezegd; ‘Binnen een paar dagen hoor je wel wat.’ Het bleef stil en Manda vond het eigenlijk wel best. Toen ze na een week een mailtje kreeg met de mededeling dat de redactie er nog mee bezig was, zette Manda het boekenpanel uit haar systeem. “Ik was er echt van overtuigd dat het niets meer zou worden. Maar toen, op een dinsdag om vier uur uur, ging de telefoon. Dat zal ik niet gauw vergeten. Mijn collega nam op en zei: ‘Manda, De Wereld Draait Door aan de telefoon.’ Het was toevallig heel druk en ik hoorde iemand in de winkel een gilletje geven.” Snel liep Manda met de telefoon naar achteren en toen ze hoorde dat de keus op haar was gevallen, sloeg de schrik toe. “Pardon? Mag ik daar nog even over nadenken?”, reageerde ze overdonderd. Maar nee, nadenken was eigenlijk geen optie. Het persbericht lag klaar en zou een half uur later verstuurd worden. “Ik wilde nog wel graag een paar dingen weten en ik wilde het even met het thuisfront overleggen. Ik had zomaar het idee dat dit best wel impact ging hebben en niet alleen op mij. Ik mocht overleggen, mits ik het in een half uur kon regelen. Gelukkig nam mijn man de telefoon op. Dat was echt een wonder, want dat doet hij nooit overdag.” Zelf werd ze overspoeld door twijfel, maar haar man stond er gelijk achter. “Deze trein stopt maar één keer voor je deur. Spring er maar op. We verzinnen wel een manier”, was zijn reactie.

Er was nauwelijks tijd om het allemaal te laten bezinken, want het nieuw samengestelde team had drie tot vier weken om de eerste uitzending voor te bereiden. Samen met de andere drie panelleden moest Manda vier boeken selecteren die nog niet gepubliceerd waren. Omdat het niet handig is om alle vier in het zelfde boek te duiken, ontstond er al snel intensief contact met de anderen. “Ik kende ze niet, alleen een enkeling van gezicht omdat ik die wel eens tegen was gekomen op een boekenbeurs. We wonen ook niet bij elkaar in de buurt, dus we communiceren dag en nacht via WhatsApp. Al snel hadden we een soort systeem. We hebben natuurlijk wel inzicht in wat er gaat verschijnen, aan de hand daarvan maken we lijsten van boeken die ons interessant lijken. Alles wordt gelezen in manuscript.” Zelfs voor een doorgewinterd lezer als Manda, is het onmogelijk om alle boeken van begin tot eind door te spitten, dus er worden zo’n vijftig bladzijden per boek gelezen. Al met al streeft elk panellid ernaar om 2.000 pagina’s per week te lezen. “Natuurlijk zijn er elke maand veel meer mooie boeken dan de vier die we uit mogen kiezen. Dat is dan de pijn. Je moet mooie boeken laten vallen. Dat is elke keer even slikken.”

‘Maandag sloegen de zenuwen toe ‘

Voor de eerste uitzending mochten de panelleden een keer aanschuiven in de studio. Tussen het andere publiek, maar wel buiten beeld. “Dat was toch wel prettig, dan ben je er toch al een keer geweest en weet je hoe het ruikt en hoe het voelt.” De eerste uitzending was op een dinsdag in september. “Maandag sloegen de zenuwen toe”, blikt Manda terug. “Toen kon je me echt opvegen. Die dinsdag waren we er al heel vroeg, zodat we aan de tafel konden repeteren. Wat vooral opvalt is dat de verhoudingen op beeld heel anders zijn dan in het echt. De studio is heel klein en de tafel is veel breder. De andere drie zitten aan één kant van de tafel en ik zit als enige van het boekenpanel aan de andere kant. Daar werd ik een beetje door overvallen en ik riep ook gelijk: ‘Oh wat zijn jullie ver weg’. Maar op het moment dat je daar live in de uitzending zit, zie je alleen nog maar die tafel. Je ziet het publiek niet eens meer, laat staan een camera.”
Gek genoeg heeft Manda de tweede uitzending als enger ervaren dan de eerste. “De eerste keer was het allemaal nog heel abstract, maar de tweede keer was heel erg echt. Dan heb je gezien wat er gebeurt. Je bent tien minuten op televisie en iedereen heeft het gezien. Echt iedereen”, benadrukt Manda vol ongeloof. “Mensen in de winkel herkennen je, maar ik werd nu ook al herkend op straat in Vlissingen. Ik werd overspoeld door vriendschapsverzoeken op social media. Ik ben me ervan bewust dat dat alleen maar meer wordt. Dat is best wel verwarrend. Alsof ik opeens iemand anders ben.”

Bol van de adrenaline

Bij een optreden in De Wereld Draait Door, hoort natuurlijk ook een kennismaking met presentator Matthijs van Nieuwkerk. “De eerste keer zat ik naast hem in de schmink”, vertelt Manda alsof het de normaalste zaak van de wereld is. “Dat was heel gezellig. Het is hard werken hoor, ik heb echt heel veel bewondering voor die man. Dat had ik al, maar nu ik het zelf ervaren heb, zie ik het als bijna onmenselijke taak om het elke dag voor elkaar te krijgen. Het moet lijken of het allemaal vanzelf gaat, maar dat gaat het natuurlijk niet. Het vergt enorm veel concentratie. Tijdens zo’n uitzending sta je bol van de adrenaline.”

Prachtige kans

Boekenpanellid ben je niet zomaar. Het lezen van al die honderden manuscripten vergt enorm veel tijd en de televisieoptredens brengen de nodige spanning met zich mee. Toch voert bij Manda het gevoel van dankbaarheid de boventoon. “Ik vind het een eer dat ik dit mag doen. Het is een prachtige kans en je leert er waanzinnig veel van. Je ziet een tak van sport die je normaal niet ziet. Je groeit erdoor.”